Sezang Khua

 

  1. Khuasatna thu leh Khua min vawhna thu:

1892 October 9 ni-in, Thuklai leh Pumva kikal, Suangbum ah Miau-uk pa, Tun Win(Rakhine) leh a pawl te aki suamlup ciangin Mikang kumpi alang do khua peuhmah hal uh a, khauzang in gal ki tai hi. A ciah kik a ki om mah bang in, a ciah kik lo a, khua lal suak zong omhi. Miau-uk suam tak ciang in, Mikang kumpi-in, Tedim gam sung a om thaulawng khempeuh laksak hi. A hi zong in hun khat khit ciang in inn pha zah tawh ki zui-in, thaulawng ki pia kik a, Dimlo khua in zong lawng khat na ngah hi. Tua thau pen taang thau in ki koih a, hausapa in kemhi. Thauliau zong khua zang mah in ki pia (kiliau) hi. Dimlo khua ki hal man a, galtai te in, Dimlo khua ah a ciah kik ma un, aom na khua ciat ah thauliau pia ciat uhhi. Dimlo khua hong tun kik uh ciang in, a tung masa te-in, a tung nunung khua dang a thauliau liau khin te kiang ah, hong liau pih un a cih ciang in a mau zong ko mun tek ah liau khin hi ungh, mun nih ah liau na ding ngeina omlo hi, ci-in ki nial uh a, ki lung kim lo uh a hih man in, Pu En Son, Pu Zuan Awn, Pu Sut Gin, Pu Zing Awn leh Pu Awn Langh te in, Sezang khua sat ding na sawm uh hi. Ukpi’ phal loh in khua ki mawk sat thei lo ahih manin, Ukpipa phu ding leh amakai ding in, Pu SongVial na zol uhhi. Ahangin, tualai takin Pu SungVial pa Pu En Gen pen Ukpi Pu Khua Cin tawh kithei a hih manin, Pu SungVial a na zol ahihi.

Nikhat Pu SungVial te inn ah zu ki dong in khuasat ding vai ki kupna nei uh hi. Lokuan ding a pai Pu PhungVungh in a muh ciang in, “Bang vaihawm nahi uh hiam?” ci-in, a dot ciang in, im ngam lo in a sawmteng uh gen hi. Pu PhungVungh in, “Kei zong hong zui ning in, Pu SungVial in hausa sem hen la, Pu En Son in siampi khuang tum leh dawisa hong semin, ken taisuk taitoh, Tual tanu hong sem ning,” ci-in vai hawm uh hi.

Sezang khuasat nading in, gam ngetna in Pu SungVial in vok khat leh zu phel khat na zangh hi. Tua hun lai-in, khuakhat a kisat ding ciangin a tawpkik khak leh ci-in, aamahkhan kikoihsak hamtang hi. Tua ding in Pu SungVial in a zampi khapkua khat na phah hi.1896 kum-a kikup nasa tawh kizui in, 1897 kum ciangin, Tongtong vumnuai munzang khat zuan in khuathak hong zong takpi uhhi. Tua hun ciangin Pu Thang Pum in zong na zuipah hi. Ahi zongin, khuasat ding a sawm masate lakah Pu Zing Awn na tawp kik hi. Tua mun ah sesing golpi khat po-in, munzang ahih manin, a lei omzia leh sing leh gam po zia phuah tap in khuamin ding, SEZANG na phuak uh hi.

 

KHUASAT PUPI TE

  1. Pu SungVial  Hausa
  2. Pu En Son  Siampi, Khuangtum, Dawisa
  3. Pu Awn Langh
  4. Pu PhungVungh  Taangko, Tualteek
  5. Pu Thang Pum
  6. Pu Zuan Awn  Tual tanu
  7. Pu Sut Gin

Hih sagih teng banah a sawt lo in Pu Lut Zel leh Pu Mang Phung in zong na beelpah uh hi. Pu Mang Phung a sawt lo in Tuicinlui ah na lalkik hi. Khuasatna mun pen tu laitak a, innmun zang kicihna mun ahihi. Sezang khuasat kum sagih a cinkum 1904 kumin, ih khua ni suak hak lua, khuadam lua banah Tonzang ukpi te tawh kizopna haksa lua in, ci-in a gal Taakzang kicihna mun ah kituah uh hi. Taakzang ah alal uh hang in Sezang khuamin mah pua suak in, tu dong SEZANG KHUA kici suak hi.

 

  1. Hausa semngei teng (2019 dong):
  2. Pu SungVial  (1897-1899)
  3. Pu PhungVungh  (1899-1925)
  4. Pu Khai Kham  (1925-1942)
  5. Pu Pum Khaw Zam  (1942-1948)
  6. Pu Awn Khan Dai  (1948-1960)
  7. Pu Thang Khaw Gin  (1960-1964)
  8. Pa Tun Za Khan  (1964-1974)
  9. Pa Thang Kho Lian  (1974-1982)
  10. Pa Ngul Za Mang  (1982-1985)
  • Pa Tun Za Khan  (1985-1988)
  • Pa Thawng Do Pau  (1988-1991)
  • Pa Ngul Za Khen  (1991-1995)
  • Pa Thawng Do Pau  (1995-1997)
  • Pa Tual Za Pau  (1997-2001)
  • Pa Gin Sian Kham  (2001-2005)
  • Pa Tual Lun Mang (2005-2011)
  • Pa Thang Khan Lian (2011-2016)
  • Pa Gin Za Thang (2016-? )

 

  1. Beh om teng: Gualnam beh, Gualnam-Kikkai, Gualnam- Malneu, Gualnam-Songlam, Naulak-Tualkong, Naulak-Henzom, Naulak-Lamnuai, Suante-Suanman, Suante-Suangphut, Malneu, Tawmging

 

  1. Pawlpi om teng: Tuiphum, Laipian, Independent Christian Baptist (I.C.B), Thang Za Kam Baptist Church (T.B.C), Presbyterian Church, (EBC), (UPC), ( SDA)

 

 

  1. Sanginn: Basic Education Post Primary School

 

  1. Zato: Sub Rural Health Centre (4.3.2013)

 

 

  1. Lui minteng
    1. Akgawhmual lui
    2. Buangpi lui
    3. Guamual lui
    4. Khoineng lui
    5. Kamsel lui
    6. Muzang lui
    7. Suangbuk lui
    8. Takzum lui
    9. Za lui

 

  1. Mualmin teng
    1. Gua mual
    2. Mutuan mual
    3. Sai mual
    4. Suangkang mual
    5. Tongtong mual
    6. Uibualciang mual
    7. Zadam mual

 

  1. Inn phazah (Feb, 2023) : 166
  • Innkuan phazah (Feb, 2023) : 163
  • Mi phazah (Feb, 2023) : Pasal (542) + Numei (519) = 1061

 

  • Khuami te sungpan a madawk deuh te
  1. Langh Khaw Thang, Tedim aa teng masapawl
  2. MP Son Cin Lian, 1960-62 sung Chin Affair Council ah Chairman sem hi.
  3. Gin Khan Thang, Township Law Officer
  4. Tun Khen Pau, trade 4 manager
  5. Vial Khua Hau, Pastor seem masa pen
  6. Cin Sian Pau, Radio speaker leh Zolai grammar bawl
  7. Dr.Khan Sian Mung, BA, BABS, MRC, Ph.D
  8. Thang Cin Mang, EBC gambup General Secretary lui
  9. Pau Sawm Thang, EBCYD gambup General Secretary lui
  • Suan Khan Lian, BTh, MDiv, Prof. TTC, lasiam
  • Thang Lian Kap, BDS, MA(Theol.)
  1. Gin Sian Mung, MCom, MBA, DCom
  2. Lang Khen Thang, MSc, PhD (Engg.)
  3. Sia Thawng Lian Kim, Lasiam Lun San te pa, Pasian phatna latam a phuak
  4. Sia Thawng Go Thang@Thangta, Zomi Idol lasiam leh EBC gambup la sia
  • Khup Lun Dal, Myone kusa bawhlung sui
  • Pum Za Pau, Myone kusa bawhlung sui
  • Thawng Than Tuang, Myone kusa bawhlung sui
  • Cin Za Nang, Myone kusa, akkha sat

 

  • Source: Zomi Encyclopedia Unpublish

 

  • Thutawkna te:
    1. Sezang Yawatah Hausa Zum lai 28, 8, 1991 dated memo.
    2. Sezang SPS Sang Zum lai 21, 9, 1991 dated memo.
    3. Sezang Yawatah Hausa Zum lai 21, 9, 1991 dated memo.
    4. Sezang SPS Sang Zum lai 21, 9, 1991 dated memo.
    5. Siapipa U Thawng Lian Kam lai, 23, 9, 1991 dated memo.
    6. Gin Za Twang, ZOMI INNKUAN LAIBU, Tedim, 1973.
    7. Pu Tun Khen Pau lai, 20, 4, 1996 dated memo.
    8. Pu Vung Za Lian, DIMLO MUALSUANG, Naulak- Henzom Khang (12)na Jubilee, n.d.
    9. Ukpipa Pu Pum Za Mang Laibu, 1920, Tonzang
    10. Headmen’s Register, Deputy Commissioner, Falam.
    11. NAULAK INNKUAN LAIBU AD. 2003
    12. Sing Khaw Khai, SUANGPI MUALSUANG, (1931 – 1981)
    13. Tedim BEHS No. 1 Sangpi GOLDEN JUBILEE Magazine (1948 – 1998), 1999.
    14. Appointment Order, c/o, Khai Kham, 29, 7, 1927 dated
    15. Headmen’s Resgister, Appointment Order,
    16. On Khan Dai, GVP, No. 421/46 T. of 1949 dated memo

 

Leave a Reply 0

Your email address will not be published.



PARTNER

error: Sanggam, Na Copy sangin hong share sak zaw ve,