Teklui Khua

 

  1. Khuasatna thu

Zomi te a tamzaw Ciimnuai pan kipan in khuatuamtuam leh muntuamtuam ah kipem aa, tuapan in Teeklui khua mi tepen Saizang khua panin a kipem hi. Saizang khua ah kum tampi mah aki omkhit ciangin 1818 kumciangin Pu Neng Gin makaih natawh Teeklui khua a kisat a hihi. Teeklui khua a kisat na a bull leh a thupaizai te a ki kankan ciangin suakta taka a nuntak, omnop na hang zong a hihi. Abei sa hun in khuasat na taangthu hong kidot teh thu hoih di ci-in mun leh gam deih man in Teeklui khua kisat hi cih peuh in kigen hi. Atak tak in mun leh gam deih man na hi masa lo in tungsiah KhuaHausa te tawh kilem loh man na hi zaw hi.Tua a hih man in Teeklui khua kisat na pen anduh gilkial man hi masa lo in mailam thukhual na leh ki-it na,lungnop khamuan na bulphuh in Teeklui khua a kisat a hihi. Khatvei Pu Neng Gin gamvaak vagiah ngai in apai na munkhat ah Mualbem papi khat khautang hok aa-a om pen sakhi-in mukha in akap leh tuh pa Tualpuan baanteep kai kaplet sak kha hi.Tuh thu hang in thu kinei na hongpiang hi (tuh pa pen sukte beh na hi citciat hi) Hausa zum ah kitun in pu Neng Gin Liau sum tampi tak nangen uhhi.Tuh ban ah pu On Phung leh Pu On Liing kitot na hong piang leuleu in,Pu On Liing in Saizang hausa te mai na mu zaw ahih manin Pu On Phung in lel a hihman in liausum tampi mah na garm hi.Adang thutuam tuam zongh omlai hi kici hi.

Tu thute huhau in pu Neng Gin in la na phuak aa anuai aa bang a hihi.
(a)Lunmaang khang sum bang bia laang e,bat phului naang bang diang e.

(b)Lung heh leenmual kal ing e,sinlai dam mawh kei hing e.

Hih Bang thu teng hong pian khit teh Saizaang khua ah om dan khawldan nuam hongsa nawn lo ahih manin Saizang Sukte gam ukna nuai pan suahtaakna di hong vaihawm in khuasat pu leh pi te in Kam Hau ukna gam sungah mun leh gam di hong zong uhhi. A masa in Sezaang khua na en uh aa tulai ah Dimte na omkhin uh hi, tuhciangin Thang zaang gam na en leu leu aa hong lemthei tuan lo hi.Atawpna ah tu aa ih tenna Teeklui gam na en aa, Ngennungg,Laailui,Gawngmual gam ahihi.

Tua hun laitak in Zogam ukpipa Hau Cin Khup tungah ngen di-in Innpi pa Pu Neng Gin makai-in Pu Am Thual, Pu Go Thawng, Pu Awn Go, Pu Thawn Gin, Pu Kai Sut, Pu Goih Son, Pu Vum Sing te tawh dangkaa Rs. 80 bei in nahawh uhhi. Ukpi pa Pu Hau Cin Khup in “Inn (30) na phak uh leh khuasat thei uh teh“ ci-in phalna apiak tak ciangin khua tuamtuam om beh leh phung u leh nau meltheih, lawm leh gual teng kaikhawm in Teeklui khua tudong in khuakip khat hongsuak hi.

  1. Khua min vawhna thu

Zogam Ukpi pa Pu Hau Cin Khup kiang pan in Phalna kip angah khit tak uhciang in khuasat pi leh pu te zongh ih khua min di bang sa di ih hi hiam cih na kikum uh hi.Pawlkhat in Khum mual cih deih uh hi. Khuammual a deih na in,Tuh hun laitak in innmun zaang tengah khum Sing bek bek po ahihman in “Khuummual “ cileng kilawm di hi ci-in adeih uh a hihi.

Pawlkhat leuleu in Teeklui cih min nadeih uhhi. Teeklui akhiatna in Teeklui gam ah Theiteek tampi aom hangin tulaitak in Pa Pau Hen Nang’ Tuidawl ah Theiteek kung lian mahmah khat napo in a dang Singgkungg te lak ah zong na kilangh mahmah ahih manin thei teek leh Tuidawl lui min gawm in Teeklui cih a deih na uh a hihi. Tua ciangin khuamin di-in Khummual leh Teeklui hong om hangin a tamzaw lung kim na tawh Teeklui na kipsak uh aa, tudong mah in ih khuamin pen Teeklui khua a kici suak a hihi. Ka ngaih sutsut ciangin ih khua minpen a hoih mahmah khat hi aa, ih pi leh pu ten ih khuamin a naphuah siamzia ka nung theih kik san hi.Banghang hiam? Cih leh Khanglui te in Theiteek mangmat leh mang hoih in na ciamteh in teeksih,hinsawt, Khansawt ci-in na ciing uhhi. Tua a hih man in Teeklui cih khuamin pen a min ngaih in, zaknop in mangsia in zong kailo a hih man in khuamin hoih mahmah khat a hihi.

  1. Hausa sem ngei teng:
  2. Neng Pum 1918-44
  3. Thual Pum 1944-48
  4. Vial Khan Zam 1948-62
  5. Non Tuang 1962-66
  6. Luai Do Pau 1966-71
  7. Thuam Kho Lian 1982-85
  8. Phung Khan Thang 1974-81
  9. Thuam Kho Lian 1982-85
  10. Pau Hen Nang 1985-88
  • Pum Khan Langh 1988-89
  • Tual Khen Pau 1989-90
  • Thawng Za Khai 1990-97
  • Thawng Do Kham 1997-99
  • Suan Cin Pau 1999-1999
  • Kham Khenh Do 1999-2003
  • Hang Khan Nang 2003-2006
  • Thawng Za Khai 2006-2013
  • Gin Go Nang 2013-14
  • Nang Gin Thang 2014-2016
  • Pum Khan Langh 2016 – ?

 

  1. Beh om teng : Gualnam, Munsuang, Zuisang, Songlam, Halkik, Kikkai, Tunglut, Tawmging, Songput

 

  1. Pawlpi om teng : Laipian, Tuiphum, Roman Catholic, Siangsawn

 

  1. Sanginn : Basic Education Middle School
  2. Zato : Sub Rural Health Centre
  3. Inn phazah : (Feb, 2023)        – 186

: (Sep, 2019)         – 191

  1. Innkuan phazah : (Feb, 2023)        – 186
  • Mi phazah : (Feb, 2023) – Pasal (591)+Numei (588) = 1176

: (Sep, 2019)         – pasal (616)+ Numei (630)= 1246

  • Khuami te sungpan a madawk deuh te:
  1. Pu J. Khaat Suan       – Township Timber Officer;
    • Zogam pan B.Sc (Forest, 1954) ngah masa;
    • English-Tedim Dictionary bawl masa
  2. Col.Kam Lian Mang – Kawlgam sung Zomite lakah Deputy Director, Bureau of Special Investigation a lianpen
  3. Bu Phung Za Cin – Township Police Officer, 1985
  4. Syapi Go Khen Pau – Township Education Officer, 1995
  5. Syapi Khup Lian – Asst. State Education Officer,
    • Tedim-English Dictionary Bawl
  6. Pu Thawng Khan Cin – Asst. State Communication Officer 2000
  7. Syapi Tuang Za Khen – Township Education Officer, 2014
  8. Syapi Pum Khan Langh – High School Headmaster, 2004
  9. Pa Pum Khen Thang – Factory Manager, Timber   2011
  • Tuang Khan Kap – khuami te sung pan Ordained ngah masa,
    • ZBC GS ngah masa
  • Twal Sian Khai – MBBS
  • Pum Suan Pau – TTC Principal
  • Mang Tung Thang – Academic Dean (Liberal Arts), MIT
Leave a Reply 0

Your email address will not be published.



PARTNER

error: Sanggam, Na Copy sangin hong share sak zaw ve,