Dimpi Khua

 

  1. Khuasatna thu leh Khua min vawhna thu

Gualnam te Mualleng khua pan paikhia in Simzang (Pakzang gam) ah, tua pan Saizang gam Mim-ek a kitun laitak in, Saizang khua ah Pu Mang Sum (Thawmte) a maan laitak hi a, pu dangte in Saizang ah a tennop laitak un Pu Nam Thang in Hatzaw leh Siam Suang te tawh khuathak sat ding hong ngaihsun uh hi. Amau teng makai in khuasat dingin inn 188 te hong dingkhia uh hi. Tulaitak aa Saizang khuakhung Khuangdingmual panin khua dak kawikawi uh a, pawlkhat in ngak in, pawlkhat in gam a va zon nading uh leh gamzong te in a tuntuna uh pan a khuang puak uh tum in, thu akizak nadingun a kivai tha uh hi. Pawlkhat in Khuangdingmual ah na ngak uh a, pawlkhat te gamzong dingin Sialtanglui ah tuaksuk pah uh hi.

Sialtang lui panin kahto in, munzang piankhat a tun uh ciangin khawl uh a, tua lai ah Khuangdingmual dawn aa om a lawmte tawh a kiciamna bangun a khuang puak uh khatvei tum in thu a zasak uh hi. Tua mun pen Khuangtumzang cipah uh hi.

Tua mun panin paito leuleu uh a, mual nih leh thum bang a then zawh uh ciangin mualsangbel khat a tung uh hi.  Mualdang tampi khum ih hih ciangin ci in tua mun pen “Khum Vum” aci pah uh hi. Tua mun pan a paikhiat ding ciangun a khuang uh betkhat bengkik in a paikhia leuleu uh hi.

Khumvum dung zui in pai leuleu uh a, mualtamzang khat a tuak uh hi. Tua lai panin a gil uh kial lua ta in, a lu uh vai gawp in am gawp uh ahih manin tua mun pen “Vaih Mual” ci in min pia uh hi. Tua mun ah a tawlnga phot uh hi. (Hih mun ah ni bangzah, kha bangzah tawlnga cih kitheilo hi)

Tua pan mualdung zui in pai leuleu uh a, mualsang dawn khat a tung uh hi. Tua mun panin a khuang puapa uh gim lua ta ahih manin a khuang puak a tunglam in nga in tawlnga uh hi. Tua manin tua mun pen “Khuangphuh mual” ci in min pia pah uh hi.

Tua pan a tawldam uh ciangun pai khia leuleu uh a, mualdung zui in tuaksuk uh a, Phaibul bekbek akiphek na munkhat a tuak uh hi. Tua lai mun pen Phai bekbek kiphek bekbak in kiphu zo nawnlo ahih manin ci in “Phaiphek mual” ci in min a pia pah leuleu uh hi. Tua lai mun ah tawlkhat a tawlnga leuleu uh hi. (Hih mun ah ni bangzah, kha bangzah tawlnga cih kitheilo hi)

Tua Phaibul tamna mun panin kilehkik uh a, Khuangphuh mual lam ah tuaksuk in, Vaihmual a tungkik uh hi. Tua panin a nuailam ah tuak suksuk uh a, tuisam khat mu uh a, tua tui a dawnpah ngeingai uh hi. Tua a tui nekna uh kicingsa in lim sa mahmah uh ahih manun “Tuilii” ci in min a pia pah uh hi.

A tawldam khit uh ciangin paikhia leuleu uh a, munzang khat a tung uh hi. Tua lai ah gamsial te bualbualna Ciknawngpi khat tuak uh a, tua mun pen “Sialbual” ci pah uh hi. Tua lai panin pawlkhat te gim lua ta ahih manina amai aa pai te pha zolo in a nung uah damdam in a zui uh hi. A mai aa paite pawlkhat in mualtam khat ah na ngak uh a, tua a kingakna mun uh pen “Tangpelh” ci in min pia uh hi. A tunkim uh ciangin tawlkhat a tawlnga kawm leuleu uh hi. (Hih mun ah ni bangzah, kha bangzah tawlnga cih kitheilo hi)

Tua lai panin paikhia leuleu uh a, mualno khat a tun uh leh tua takah Beleng kungpi khat na om in tua beel in tawlnga leuleu uh a, tua mun pen “Beleng mual” cipah uh hi. Tua panin pai pheiphei uh a, mualzingh pian khat a tuak uh hi. Tua panin a khuadak uh leh tulaitak aa Dimpi khua sung teng galmuh uh aa, munhoih sa mahmah uh hi. Zanglai kidawh dimdiam leh a kiim ah mual in kiimkot in, mun noptuak sa uh ahih manin tua mun zuan in a pai uh hi. Tua munzang kidawh nawl ah tui nek ding zong na om pah in, a kiim kot ah mual in uumcih lai ahih manin galkulh dingin zong hoih sa pah uh a, tua takah khua sat aa tensuak ding a ngaihsun uh hi.

Tua mun a tun uh ciangin gam a vel uh ciangin gan te dawn ding leh mihing nektheih dingin Zil-khuk leh a khuakiim keendaang te ah Khuaipi kaai zong a na om hi. Hi bangin khuamun ahoih banah Nek leh dawn dinglah kicing in, gal dal nading mual inzong uumcih lailai ahih manin duh leh deih teng a dim in om hi ci in, “Dimpi” khua a phuak uh hi.

Khuathak sat dinga a paikhawm innkuan 188 te in hih Dimpi khua ah hong tensuak ding uh ciangin tui khuat in, khua biakna zong bawl pah in hong teng suak uh hi. Hih hun pen AD 1550 kiim hiding in kisansat hi. Khua biakna a bawl uh ciangin “Nam Thang khuasat, Hatzaw khuasat, Siam Suang khuasat, khua na siam in, tui na siam in; ka khua phuh, ka khua phahpek na siam in…” ci in phuisam uh hi. Kumsim in Tual akibawl ciangin khuasat inn 188 te ciaptehna in sabak mal 188 in kiseh in kihawm hi. Dimpi khuasat Gualnam Pu Nam Thang in a khuasat, a tuikhuatna tawh kisai in, a nuai a bangin la na phuak aa, tudong in kiciamteh lai  hi.

  1. (a) Mimbang pianna tuang nusia’ng e,Gual tawh ciamin Dimtui vangkhua sat ingh ee.

(b) Dimtui vangkhua sat ingh e, Ka sau nen ah damtui lii bang cing ingh ee.

 

  1. (a) Dimtui vangkhua ka sat in e, Ka min lawi bang thang na ee.

(b) Khuavang sum bang ka biak, Dimtui tual ah, Nam Thang ka min manmawh na ding, Ciautui lum suang in phut ing.

 

Hih Dimpi khuataw aa om Zil khuk ah khuasung mite bek hilo, khuadang panzong ci but in aa, hausa te in cisiah la uh a, khuakiim keendaang aa kaai Khuaipi te zong a deih te in at in, hausa te tungah Khuaisiah pia uh hi. Hi bangin Dimpi khua in Cisiah leh Khuaisiah kaai in nuam nasa mahmah aa, gal leh sa hang a hilo, si leh nai tawh lei ahilo, Pasian piaksa, a omsa leisung piang Siah a ne, Dimpi khua ahi hi. Dimpi khua sat hun pan a hunhun aa hausa te in Siah ne in nuam na sa mahmah uh a, Tedim gam sung khua te lakah khua minthang leh khua thupi khat hong suak hi.

Dimpi khua hong kisat ciangin mundang pan beh tuamtuam inzong hong beel uh a, khua lianpi khat suak hi. A phat mahmah laitak in inn 800 bang pha ngei hi, kici hi. Inn tam mahmah ahih manin a khuataw leh a khuakhung kikal nangawn ah Vakhu leng paisuak zolo hi, ci in Pu Mitsum la te tungtawn in kimu thei hi.

Kum tampi khit Naulak te Pu El Thuam hun inzong Dimpi khua na luun mahmah in, Dimpi gam sungah lo khawh nadingin gam kicing nawnlo ahih manin tulaitak aa Dimlo gam teng lo in na kho uh a, a ten suaksuak na panun Dimte’ lo cihna in Dimlo khua nangawn hong piang hi.

Dimpi khuasat hun AD 1550 pan Pu Gualnam te in hausa sem in, khuasat Pu Nam Thang’ sanggampa Pu Kik Thang pan kipan khang 9 na Pu Pau Suang hun dongin Dimpi ah hausa sem in maang hi. Pu Pau Suang khang panin hausa sem kimlai Laaitui khua satin, inn 27 tak paikhia ahih manin Dimpi khua hong dai mahmah hi. Pu Pau Suang a paikhiat ciangin Hatlang te Pu Pau Zel in hausa sem in, Dimpi Zil siah leh Dimpi khuaisiah te kai hi. Dimpi khua sungah mi tam nawnlo ahih manin Saizang leh Vangteh te in Dimpi gam kuamkhat tuak hong sut uh hi. Tua bang kawmkal ah Mangkang te hong khan ciangin Dimpi, Dimlo leh Saizang khua te hong hal lailai ahih manin Dimpi khua pan pawlkhat paikhia in, Dimlo,Tungzang, Tuicinlui, Laaitui, Suanghoih akipan khua tuamtuam ah kilalkhia in, Dimpi khua hong dai mahmah leuleu hi. Galpi masa hong bei ciangin pawlkhat te Dimpi ah hong ciahkik uh a, tua pan kitawhkik in, mi hong tam deuhdeuh in a na omlai te tawh kigawm in inn tampi kipha kik thei ahi hi.

  1. Beh om teng
  1. Gualnam
  2. Gualnam-Munsuan
  3. Hatlangh
  4. Naulak
  5. Songput
  6. Buansing

 

  1. Pawlpi om teng
  1. ABM
  2. RCM
  3. Laipian
  4. Yahweh
    1. Sanginn : Basic Education Middle School
    2. Zato : Sub RHC (4.3.2013)
    3. Inn phazah (Feb, 2023) : 223
    4. Innkuan phazah (Feb, 2023): 223
    5. Mi phazah (Feb, 2023) : Pasal (623) + Numei (682) = 1305
    6. Khuami te sungpan a madawk deuh te
  5. Bo Gum Khua Langh, Palik bu
  6. Pu Zam Za Thawn, BE
  7. Pa Thuam Khua Vungh, MA (Phil)
  8. Zam Sawm Sing, DMin (Cand)
  9. Kam Suan, Youth Director, TBA
    1. Thu tawk na te
  10. Pu Gin Za Dal, hausa
  11. Zam Sawm Sing, Pastor, Dimpi Baptist Church
  12. Pu Nang Thian Gin, Gualnam Beh thudot
  13. Pu Zam Za Thang, Hatlang beh thudot
  14. Public Health Department record file, Tedim Hospital
  15. Schools Profile, Basic Education Department – Tedim Township
  16. Lethil Innkuan Laibu, 2022

 

Leave a Reply 0

Your email address will not be published.



PARTNER

error: Sanggam, Na Copy sangin hong share sak zaw ve,