Pu Khoi Lam

1440 A.D kum pawlin Pu Songthu, Songkip, Songza tawh makai in ciimnuai khua sat in inn 40 na teeng uh hi. Ciimnuai ah khang 8 a kumin kum 200 sung bang na teeng uh hi. Mi tampen hunin inn 800 pha kici hi. Mang Sum Thawm te ciimnuai hausa asep laitak vangliatna hih bangin la khat na gen hi. “Khua kiim amin, siahin dem ken, ka khua ciim tui, tungah kavang kam mei, awi sang sa zaw ing ee” naci hi. Simleh mal, kawlgam vaigam ah kikhen in galleh sa bang ih kithat hang hibang la mah nasut veve hi. “Heina dangin, tong suah dang zong leh pupa pianna, vangkhua ciimnuai hi, sakleh khangah, gibing ih khen zong, behleh phung khat, sungh leh pu, khua khat tuikhat, hihang ee, naci uh hi. Pu Khoi Lam tagah baih lua ahih manin Dial teng khua panin a nu Khup Vung (Guite) tawh aneih sun zampi lu khuk in Dimpi hausa Luah Pau (Gualnam) na beel hi. Luah Pau in Khoi Lam it mahmah a, Dimlo khua bawng 30 tawh leisak a, siamsuang te tawh hausa sem khawmsak a, tul tawi in tang hai kaisak hi. Dimlo pan Khoi Lam in apu Guite khua Lamzang tawh kinai Lailo khua sat in Lailo leh Geltui kikal taang hai nakai leuleu hi. Tedim pen AD 1500 pawlin Thado ten sat ngei hi. En Do (Suan Zo ten) Valvum khua pan Tedim sat masa zong kici hi. Guite beh Guimang in ciimnuai 1630 AD in nih veina satkik hi. Man Lunt e leh Gang te in zong ko mau sat hi ci tuak hi. Pawlkhat in 1400 kum pawl mi teeng khin zo hi ci hi. Sim gal Zo gal Thado gal, Pawi gal leh Kawl gal nang zolo ahih manin khua mang kikzel hi. “Khuam 7 vei kiphut a, Tap sagih vei kiluak hi”. Kici liang hi. Tedim khua pen Lamzang huam sungah om a, Gui gen leh Guimang akipan Mang Sum (Guite) ciang dong ukna gam ahi hi. Lamzang khuami atampen laitak inn 700 pha kici hi. Mang Sum in Lamzang khua a uk lai-in avai hawmpih atupa Khoi Lam (Hatzaw) sa semsak ahih man hibangin la khat na phuak hi. “Lunmang vangkhua, haibang ngak ing, aisa semna, kabanzal, khuai bang gep ee,” Apu Mang Sum la, “Mawng bang kapemna peuh ah, tonsawl phut ing, Dimtui a ta, sim zawng aw, hong zo ve aw,” Khoi Lam in Lailo pan Tedim asat lai-in Kim Thuam (Zilom), Tel Khaat (Thawm te), Cin Kim (Samte), Gen En (Lethil), Pau Am (Samte), Kai Hen (Hatlang) te zawn in Tedim khua sat in vai hawmpih hi. Mang Sum (Guite) in abeh teng tawh zankhat thu in Lam Zang pan lalkhia (nusia) cih Tual Zang panin Mang Gin in azak ciangin Tedim ah hong lutkik a, Tedim up ate in Mang Gin (Hatlang) hausa dingin na khopah hi. Mang Gin in kazi kata (Dallang) khua ah omlai hi, kalak phot kulding hi. Gal nalau uhleh Mualbem hausa Khan Thuam tapa Kam Hau na sam un ci-in vaikhak hi. 1805 kumin Khoi Lam in Tel Khaat thawmte leh Gen En lethil sawlin Mual Bem hausa Khan Thuam (Sukte) tapa Kam Hau Tedim hausa sem dingin va kunsak hi. A lunggulh bangun Kam Hau ngah uh a, ciahpih in Lam Zang khua tunpih masa hi. 1806 kumin Tedim ah Kam Hau paito in hausa semsak hi. Ahizong Zo gal leh Thahdo gal in nawk kik ahih manin Lam Zang ah ciahsuk uh hi. 1810 kum in Tedim ah lut kik in vaihawm kipan uh hi. Tedim ah Kam Hau, Khoi Lam, Mang Gin, makai in vaipi hong hawmtak ciang Tedim khua hong kip hi. Vaiphei papi khat in laphuak a, sinthu soi ding Tual Awn pa (Khoi Lam) Do Cin tu lut Am Thang pa (Mang Gin), Do Cin tu lut Am Thang pa aw, van nuai lut sial a tuna Za Tual pa (Kham Hau) aw. 1825 kum ciangin Kam Hau ngeina, Kam Hau Upadi hong piangin nam 27 pha in tudong kizang lai hi. Pu Khoi Lam la khat in, I (a) Sum tual zilza, ningbel ka gualh na, pahtang zilza, zata ka kholhna (b) setang gelcing, phu ka tuahna, nun vom sum lu, kawm pal ciau, liibang zel ee, Pu Khoi Lam in tapa 3 leh tanu 1 nei hi. (1) Tual Awn, (2) Son Kham, (3) Phut Go, (4) Vung Kai te hi. Pu Khoi Lam Tedim ah si a, Tedim ah kigui hi.

Leave a Reply 0

Your email address will not be published.



PARTNER

error: Sanggam, Na Copy sangin hong share sak zaw ve,